Czy współczesny Żyd praktykujący celebruje Paschę w taki sam sposób jak Jezus?
Czytając Stary Testament zastanawiałam się niejednokrotnie jaka jest różnica między judaizmem – zwyczajami religijnymi czasów Jezusa, a współczesnym judaizmem, znanym Polakom już najczęściej tylko z migawek telewizyjnych lub zdjęć w gazetach. Chasydzi – to charakterystyczni na czarno ubrani panowie w kapeluszach i z pejsami… W odróżnieniu od czasów przedwojennych populacja żydowska w Polsce nie jest zbyt liczna i mamy dość blade pojęcie o jej funkcjonowaniu…
Jak się okazuje judaizm biblijny (starotestamentalny) i współczesny sporo jednak dzieli.
JUDAIZM BIBLIJNY
Seforis
to judaizm Starego Testamentu i czasów Jezusa, (czyli Palestyny I w. n. e). To świat wielokulturowy, naznaczony panowaniem Imperium Rzymskiego i światem kultury greckiej. Jezus stykał się z nim najprawdopodobniej w Seforis, oddalonej o 6 km od Nazaretu stolicy północnej Galilei, gdzie wraz z Józefem pracował jako cieśla nad jej odbudową. Echa tego styku z wielokulturowością świata antycznego znajdujemy w Jego nauczaniu, choć to dopiero św. Paweł w pełni otworzył się na kulturę grecką.
To otwarcie na kulturę grecką wśród ówczesnych Rabbi objawiało się między innymi Septuagintą, czyli Biblią hebrajską tłumaczoną na język grecki. Było to wydarzenie bez precedensu, ponieważ był to najdłuższy tekst tłumaczony na język grecki w starożytności. Jego tłumaczenie zaczęło się za czasów Ptolomeusza II (faraona egipskiego 308-246p.n.e.) i powstawało stopniowo.
Wielopostaciowość judaizmu biblijnego objawiała się również rozmaitymi kręgami i nurtami, które istniały obok siebie: faryzeusze, saduceusze, esseńczycy, zeloci i chrześcijanie…
Saduceusze
Arystokracja żydowska łącząca religijność z polityka, z przewagą tej drugiej, zdystansowana od ludzi zwykłych. Mieli przewagę w Sanhedrynie. Pięcioksiąg Mojżesza traktowali literalnie
Faryzeusze
Frakcja religijna w Sanhedrynie wywodząca się z klasy średniej, biznesowej. Traktująca na równi Literę biblijna z tradycja ustną
Zeloci
Ugrupowanie polityczno-religijne w rzymskiej Palestynie stawiali sobie za cel walkę z okupantem oraz kolaborantami . To oni zorganizowali powstanie żydowskie, które w 70 r.n.e. przyczyniło się do zniszczenia Świątyni Jerozolimskiej.
Esseńczycy
Wspólnota życia, osiedlona m. in. w Qumran, żyjąca na wzór współczesnych chrześcijańskich wspólnot zakonnych.Skoncentrowana na rytualnych obmyciach i czytaniu Słowa. Żyjąca w rytmie benedyktyńskim „ora et labora”, dodatkowo trzecią część nocy spędzająca na czytaniu i przepisywaniu ksiąg Pisma. Zawdzięczamy jej potężne znaleziska najstarszych kodeksów pisma w Qumran.
Chrześcijanie
Początkowo wspólnoty judeochrześcijańskie nie odróżniało się w sposób zdecydowany od żydowskich, wciąż zachowywały żydowskie obyczaje…
JUDAIZM TALMUDYCZNY
W roku 70 n. e. nastąpiło, przepowiedziane przez Jezusa zburzenie Świątyni Jerozolimskiej. Był to koniec judaizmu znanego nam z kart Biblijnych Starego Testamentu, ściśle skoncentrowanego wokół Domu Jahwe, która w czasach Heroda nie miała sobie równych. Zburzenie Starej Świątyni wiązało się z powstaniem Nowej, którą zbudował Jezus w swoim Kościele, a symbolicznie zostało to przedstawione m. in. w rozdarciu zasłony w chwili śmierci Jezusa na krzyżu.
Był to też czas powstania nowego judaizmu, zwanego Talmudycznym, lub Faryzejskim. Spośród wielu nurtów judaizmu rabinicznego pozostało tylko stronnictwo faryzejskie, najbardziej związane z religią. Nie ostali się politykujący saduceusze, zeloci -związani z walka z okupantem, czy esseńczycy (przypominający chrześcijaństwo). Wreszcie pierwsze wspólnoty naśladujące Jezusa z Nazaretu zaczęły coraz bardziej odcinać się od żydowskich korzeni, powoli tworząc swoje własne formy kultu.
Był to dla gmin żydowskich impuls, żeby przebudować swoją tożsamość w antynomii wobec dynamicznie rozwijającego się chrześcijaństwa w obawie przed utratą swoich wiernych. Faryzejskim rabinom judaizm zawdzięcza również powstanie fundamentalnych dla współczesnego judaizmu ksiąg:
Miszna
wyłoniła się ok. 220 r. n. e. . Zawiera główne rozstrzygnięcia halahiczne, czyli prawne normy postępowania oparte na Torze i ponownie zinterpretowane. Zawierała 613 przykazań.
Tosefta
była prawnym dodatkiem obejmujące aspekty nie objęte w Misznie.
TALMUD = MISZNA + TOSEFTA
Miszna i Tosefta – tworzą Talmud, obfity komentarz do Pięcioksięgu.
Istnieją dwa Talmudy: Palestyński i Babiloński. Normatywny dla życia żydowskiego jest Talmud Babiloński.
Odrzucenie Septuaginty
Judaizm rabiniczny odrzucił również Septuagintę. Stwierdzono wówczas, że święte mogą być tylko księgi powstałe na 
terenie (Ziemi Świętej) i w języku hebrajskim. Dzień powstania Septuaginty określono wówczas jako najgorszy od grzechu pierworodnego. Najprawdopodobniej stało się to wskutek zagrożenia ze strony chrześcijaństwa, które posługiwało się właśnie Septuagintą.
Kult Świątynny
Istotą judaizmu talmudycznego, zgodnie z nazwą jest Talmud, a nie jak do tej pory kult świątynny z ofiarami całopalnymi. Ze świątyni została tylko Ściana Zachodnia, zwana odtąd Ścianą Płaczu. Celebruje się tutaj niektóre święta dla mieszkańców Jerozolimy a także pielgrzymów.
Siłą rzeczy kult jednak przeniósł się do synagogi, która do tej pory była Ber-Knesset miejscem spotkania wspólnot lokalnych i luźnych dyskusji dotyczących Tory. Odtąd jednak wprowadzono dodatkowe obowiązkowe codzienne modlitwy z koniecznością przebywania w synagodze zastępujące ofiary całopalne.
Katarzyna Papiernik
źr.
W. Pikor, Jak powstało Pismo Święte. Historia tekstu Biblii + DVD, Jedność 2010. Kim byli faryzeusze i saduceusze.
KATOLIKA "DIALOG" Z ŻYDAMI, Prelekcja księdza profesora Waldemara CHROSTOWSKIEGO na temat dialogu z Żydami, wygłoszona dla kapelanów wojskowych na Jasnej Górze
Judaizm, wikipedia.pl
I wiele innych Katarzyna Papiernik
